Poznaj obecne trendy w edukacji wyższej w Raporcie Edukacyjnym Coopernicus!
Artykuł - zdjęcie główne
Dirigisme 2.0 – sposób zdominowania regionu?

Słowo dirigisme samo w sobie oznacza system, czy też sytuację, w której rząd danego państwa ma ogromną kontrolę nad jego ekonomią [1]. Większość krajów Europy Środkowo-Wschodniej, będących członkami Unii Europejskiej, od czasu załamania się gospodarki centralnie planowanej

rozwija się wręcz imponująco. Jak zaznaczają jednak autorzy pracy naukowej Dirigisme 2.0 – The way to go for the region?, Michael Richter i Jakub Bartoszewski, komunizm pozostawił w niektórych krajach europejskich (między innymi w Polsce) specyficzną spuściznę ekonomiczną. Jednym z jej przejawów jest współistnienie dwóch krajowych spółek naftowych, jakimi były do niedawna Orlen i LOTOS.

Dlaczego kwestia fuzji Orlen-LOTOS ma tak ogromne znaczenie na arenie międzynarodowej? 

Jak piszą autorzy pracy: Oczywiście Polska nie jest petrostatem, więc obie firmy koncentrują (koncentrowały [4[) się na rafinacji importowanej ropy naftowej na benzynę i inne produkty – przy czym należy pamiętać, że Orlen jest zdecydowanie większym graczem, gdyż jego przychody równały się mniej więcej dwukrotnej wartości przychodów LOTOS’u [3]. Przed fuzją do koncernów tych razem należało około 23,6% wszystkich polskich stacji benzynowych. W 2018 roku Orlen ogłosił plany przejęcia LOTOS’u, co w praktyce miało oznaczać większe szanse na pomyślne wejście do globalnej gry energetycznej i stanie się wielonarodową korporacją [3]. Fuzja obu firm nastąpiła ostatecznie w lipcu 2022 roku [4]. 

Według Richtera i Bartoszewskiego: Sprawa polska to czubek góry lodowej ilustrujący znacznie większy problem w UE. Temat dysproporcji w rozwoju gospodarczym między Wschodem a Zachodem UE nie jest nowy. Jednak ze względu na wysoki poziom życia w całej UE należy zająć się nowym problemem. Jest to nierówny podział władzy gospodarczej między „starą” UE a „nową” UE, czyli państwami, które przystąpiły do UE po 2004 r.

Fuzje licznych przedsiębiorstw i koncernów to naturalny proces, który zachodzi w państwach o cechach gospodarki wolnorynkowej. Według autorów artykułu: Prowadzą one do tworzenia wielonarodowych przedsiębiorstw o globalnym zasięgu, wpływach i kapitale wystarczającym do podejmowania przełomowych projektów. W pewnym sensie proces ten można porównać do ewolucji — firmy są jak komórki, które łączą się, tworząc większe organizmy. Mniej dochodowe firmy upadają, podczas gdy silniejsze firmy są faworyzowane i nadal się rozwijają.

Biorąc to pod uwagę – główną różnicą między starą a nową częścią UE jest geograficzne uwarunkowanie tego, gdzie procesy te mogą zachodzić bez zakłóceń – nowsi członkowie organizacji mają zdecydowanie krótszą historię związaną z kapitalizmem, a niżeli państwa, w których pojawił się on już trzy stulecia temu, a co do tego idzie – różnica w doświadczeniach z tym zjawiskiem doprowadza do faktu istnienia nierównych szans w tak zwanej grze rynkowej.

Spuścizna ekonomiczna państw post-komunistycznych

Aby poprzeć swoją tezę, Bartoszewski i Richter przywołują ranking Fortune Global 500 2019, będący kompilacją 500 największych firm na świecie (kryterium w rankingu jest nie co innego, a realny przychód). W roku 2019 na liście znalazło się 113 firm z krajów, będących członkami Unii Europejskiej. Świadczy to o ogromnej randze i znaczeniu organizacji na arenie międzynarodowej. W jaki sposób dominacja rynkowa rozdzielona jest jednak pomiędzy starszych i nowszych członków UE? Według autorów artykułu: Odpowiedź stanowi być może najlepszą ilustrację rozbieżności w wpływach gospodarczych, przed którymi stoi UE. Spośród 113 przedsiębiorstw unijnych tylko jedno miało siedzibę w nowej UE. Stanowi to mniej niż jeden procent całości [3].

Jak zaznaczają autorzy artykułu Dirigisme 2.0 – The way to go for the region?:  Biorąc pod uwagę potrzebę zwiększenia wpływu tych państw regionalnych na gospodarkę światową, Komisja Europejska powinna zapewnić konkurencję poprzez usuwanie barier handlowych na jednolitym rynku, zamiast zapobiegać lub komplikować potencjalne połączenia. Utrzymujące się dysproporcje w sile gospodarczej UE wskazują również na konieczność zrewidowania podejścia „jednego rozmiaru” do prawa dotyczącego petycji [3].

Przyrównując powyższe wnioski, do niedawnych wydarzeń – Polska przystąpiła do Unii Europejskiej w roku 2004, a kapitalizm w historii kraju nie odegrał zbyt wielkiej roli. Pomimo licznych kontrowersji związanych z Orlenem, nie można zaprzeczyć, iż zabieg fuzji Orlen-LOTOS ma ogromne znaczenie ekonomiczne na arenie międzynarodowej.

Bibliografia:

  1. Definicja dirigisme z Cambridge Business English Dictionary © Cambridge University Press; URL: https://dictionary.cambridge.org/pl/dictionary/english/dirigisme
  2. Buisness Insider, 5 lipca 2021, Na czym polega gospodarka centralnie planowana? URL: https://businessinsider.com.pl/gospodarka/makroekonomia/gospodarka-centralnie-planowana-czym-jest/vbjvg9t
  3. Michael Richter i Jakub Bartoszewski, Dirigisme 2.0 – The way to go for the region?
  4. Fuzja ORLEN – LOTOS sfinalizowana, 01.08.2022, URL: https://www.orlen.pl/pl/o-firmie/media/komunikaty-prasowe/2022/sierpien/Fuzja-ORLEN-LOTOS-sfinalizowana
Magda Marynowska
Redaktor
Bio:

Studentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Doświadczenie redaktorskie zdobywała między innymi poprzez tworzenie treści edukacyjnych na rzecz projektu społecznego „Nie dotykaj mnie’’, w którym przez dwie edycje pełniła rolę kierowniczki. Projekt dostał nominację do Złotych Wilków w trzech kategoriach, w tym Pitch Contest. Doświadczenie zdobywała również jako członek zespołu ds. operacyjnych organizacji Student Initiative for Education.

Napisany przez:

Magda Marynowska

Dodaj komentarz