W październiku 2024 roku zespół lekarzy z Narodowego Instytutu Onkologii w Gliwicach dokonał przełomowego odkrycia w dziedzinie diagnostyki onkologicznej. Opracowali oni innowacyjną metodę nieinwazyjnego obrazowania receptora HER2, wykorzystując zaawansowaną technologię radioznacznika PET w połączeniu ze specjalnie zaprojektowanymi cząsteczkami affibody.
HER2 (Human Epidermal Growth Factor Receptor 2) to białko występujące na powierzchni komórek, które w przypadku niektórych nowotworów piersi jest produkowane w nadmiernych ilościach [1]. Jego podwyższony poziom często wiąże się z bardziej agresywnym przebiegiem choroby i może znacząco wpływać na skuteczność leczenia. Tradycyjne metody wykrywania HER2 opierają się na inwazyjnych biopsjach, które mają swoje ograniczenia – przede wszystkim pokazują stan receptora tylko w miejscu pobrania próbki, co może dawać niepełny obraz sytuacji.
W sercu innowacji znajduje się połączenie dwóch kluczowych elementów technologicznych. Pierwszym jest cząsteczka affibody, czyli specjalnie zaprojektowane małe białko, które z wysoką precyzją wiąże się z receptorem HER2. Drugim elementem jest izotop Ga-68, znacznik radioaktywny, który pozwala śledzić rozmieszczenie cząsteczek affibody w organizmie.
Pierwszą pacjentką, u której zastosowano nową metodę, była 41-letnia kobieta z rozsianym rakiem piersi. Wyniki badania okazały się nadzwyczaj obiecujące – technologia pozwoliła wykryć zmiany nowotworowe, które pozostały niewidoczne w standardowym badaniu PET z użyciem znacznika 18F-FDG [1]. Co więcej, cały proces diagnostyczny trwał zaledwie godzinę, w przeciwieństwie do tradycyjnych metod wymagających 1-3 tygodni oczekiwania na wyniki.
Nowa metoda przynosi szereg korzyści dla pacjentów i lekarzy. Jest całkowicie nieinwazyjna, eliminując konieczność wykonywania bolesnych biopsji [1]. Pozwala na kompleksowe zobrazowanie receptora HER2 w całym organizmie, a wyniki są dostępne już po godzinie od podania znacznika. Dodatkowo, badanie można wielokrotnie powtarzać w trakcie leczenia, a radioznacznik nie zakłóca działania leków celowanych na HER2.
Profesor Gabriela Kramer-Marek, kierująca zespołem badawczym, podkreśla, że nowa metoda otwiera drogę do prawdziwie spersonalizowanej medycyny onkologicznej [1]. Lekarze zyskują możliwość monitorowania zmian ekspresji receptorów w czasie rzeczywistym oraz dostosowywania terapii na podstawie aktualnego stanu receptorów. Pozwala to uniknąć stosowania nieskutecznych leków, oszczędzając pacjentom niepotrzebnych skutków ubocznych, a także umożliwia szybszą reakcję na zmiany w przebiegu choroby.
Sukces gliwickich naukowców był możliwy dzięki współpracy z firmą Affibody AB, która dostarczyła kluczowy element technologii – cząsteczkę affibody. Ta międzynarodowa współpraca pokazuje, jak istotne jest łączenie sił w rozwoju nowoczesnych metod diagnostycznych.
Mimo że badania są jeszcze w fazie pilotażowej, ich wyniki otwierają nowe możliwości w onkologii. Istnieje potencjał zastosowania tej metody w diagnostyce innych typów nowotworów oraz rozwoju podobnych technologii wykorzystujących różne markery nowotworowe. Metoda może również umożliwić wcześniejsze wykrywanie zmian przerzutowych i dokładniejsze prognozowanie skuteczności terapii celowanych.
To przełomowe odkrycie polskich naukowców może znacząco zmienić podejście do diagnostyki i leczenia raka piersi na całym świecie. Pokazuje również, że polska medycyna nie tylko nadąża za światowymi trendami, ale aktywnie przyczynia się do rozwoju nowoczesnych metod diagnostycznych i terapeutycznych. Przyszłość diagnostyki onkologicznej rysuje się w jaśniejszych barwach, a pacjenci mogą liczyć na coraz skuteczniejsze i mniej inwazyjne metody leczenia.
Bibliografia:[1] Gliwice/ Zespół lekarzy opracował innowacyjną diagnostykę receptorową rozsianego raka piersi https://swiatlekarza.pl/gliwice-zespol-lekarzy-opracowal-innowacyjna-diagnostyke-receptorowa-rozsianego-raka-piersi/
