Chociaż bardzo często roślina ta uważana jest za chwast, jest jedną z najbardziej znanych roślin w medycynie ludowej (jej sok na przykład jest popularnym lekiem na kurzajki). Wyciągi z glistnika znane są ze swoich właściwości cytotoksycznych, przeciwwirusowych, przeciwgrzybicznych i przeciwzapalnych [2]. Skuteczność medycyny ludowej nadal bardzo często stanowi zagadkę dla współczesnej medycyny. Często nie jest możliwe określenie, który dokładnie związek (lub grupa związków) jest odpowiedzialny za poprawę stanu zdrowia pacjenta. W przypadku glistnika różne alkaloidy, w tym sangwinaryna, chelidonina, chelerytryna, berberyna i koptyzyna, są zwykle głównym przedmiotem badań. My, w badaniach, skupiliśmy się na koptyzynie. 

Fot. 1. Roślina glistnika jaskółcze ziele [1] 

Badania ekstrakcji koptyzyny

Dlaczego właśnie koptyzyna? Koptyzyna była wielokrotnie badana przez naukowców i lekarzy na całym świecie. Jej odkryte potencjalne zastosowania to na przykład:

• Zastosowanie terapeutyczne przeciwko nowotworowym komórkom żołądka [4]
• Zmniejszenie proliferacji i hamowanie przerzutów w raku trzustki [5]
• Leczenie poważnych chorób, takich jak Alzheimer, zaburzenia depresyjne, nowotwory, zespół nabytego niedoboru odporności, zaćma i inne [6]

To właśnie ze względu na tak ogromny potencjał postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej temu alkaloidowi.

W tradycyjnej medycynie ludowej do ekstrakcji roślin używa się zazwyczaj 70% roztworu etanolu (ale czasami stosuje się również roztwory wodne lub etanolowe o innym stężeniu). Aby upewnić się, że ekstrakcja jest jak najbardziej efektywna, wybrano kilka rozpuszczalników w celu sprawdzenia, który z nich wykazuje najlepsze wyniki. Odmierzono taką samą ilość ziela i poddano ją ekstrakcji w 100 ml rozpuszczalników przedstawionych na wykresie 1, przez 24 godziny. 

Najlepsze wyniki ekstrakcji uzyskano przy użyciu roztworu metanolu. Dalsze badania skupiły się głównie na tym rozpuszczalniku. Dalsze eksperymenty przeprowadzone w laboratorium wykazały, że wyższa temperatura sprzyja ekstrakcji koptyzyny. Efektywna ekstrakcja tego alkaloidu przyspieszy i ułatwi proces produkcji środków farmaceutycznych opartych o jej właściwości. Droga do uzyskania czystej, farmaceutycznej koptyzyny jest bardzo długa, ale każdy kolejny tydzień badań przybliża nas do osiągnięcia tego celu.

Adnotacja redakcji: Kierując uwagę na perspektywę polskiego rynku, te osiągnięcia stwarzają obiecujące szanse dla przyszłości produkcji farmaceutycznej. Kontynuacja eksperymentów w laboratoriach skoncentrowanych na wykorzystaniu tego rozpuszczalnika może stanowić kluczowy krok w dążeniu do usprawnienia procesu ekstrakcji substancji o takim potencjale, jak koptyzyna.

Bibliografia:

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Chelidonium_majus
2. F. Tomè, M.L. Colombo, Distribution of alkaloids in Chelidonium majus and factors affecting their accumulation, Phytochemistry. 40 (1995) 37–39. https://doi.org/10.1016/0031-9422(95)00055-C.
3. Nawrot, J., Wilk-jędrusik, M., Nawrot, S., Nawrot, K., Wilk, B., Dawid-pać, R., . . . Gornowicz-porowska, J. (2020). Milky sap of greater celandine (chelidonium majus L.) and anti-viral properties. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5) doi:10.3390/ijerph17051540
4. S. Nakonieczna, A. Grabarska, K. Gawel, P. Wróblewska-Łuczka, A. Czerwonka, A. Stepulak, W. Kukula-Koch, Isoquinoline Alkaloids from Coptis chinensis Franch: Focus on Coptisine as a Potential Therapeutic Candidate against Gastric Cancer Cells, Int. J. Mol. Sci. 23 (2022) 10330. https://doi.org/10.3390/ijms231810330.
5. Y.L. Zhang, X. Zhang, X.Z. Miao, Y.Y. Yuan, J. Gao, X. Li, Y.G. Liu, P. Tan, Coptisine suppresses proliferation and inhibits metastasis in human pancreatic cancer PANC-1 cells, J. Asian Nat. Prod. Res. 22 (2020) 452–463. https://doi.org/10.1080/10286020.2019.1585820.
6. Application of coptisine serving as indoleamine 2, 3-dioxygenase (IDO)inhibitor, (2012). https://patents.google.com/patent/CN102579438A/en.