Życie w ciągłym biegu, korki, tłok w godzinach szczytu w komunikacji miejskiej czy skomplikowane planowanie dojazdu do lekarza, na zakupy i do pracy. Brzmi znajomo? Dla tych, którzy na co dzień mieszkają w mieście, część z tych problemów jest na tyle “codzienna”, że przestała mieć miano problemu, myślimy “tak jest w mieście”. Czy na pewno tak musi wyglądać codzienne załatwianie obowiązków? 

Idea zaplanowania miasta “przyjaznego mieszkańcom” towarzyszyła profesorowi Carlos Moreno, który w 2016 przedstawił termin miasta 15-minutowego [1]. Określił w ten sposób model miasta i teorie urbanistyczną, która zakłada, że każdy mieszkaniec miasta powinien móc dotrzeć na miejsca codziennego użytku w maksymalnie 15 minut pieszo lub rowerem. 

Aktualnie miasta mierzą się wieloma różnymi problemami. Jednym z czynników zmieniających diametralnie planowanie miast było rozpowszechnienie używania samochodów. Przyczyniły się one do zmiany podejścia do zagospodarowania przestrzeni, więcej miejsc przeznaczonych zostało na parkingi, a pokonanie większych odległości w celu załatwienia codziennych spraw przestało stanowić aż taką przeszkodę. Powszechna dostępność samochodów i ich liczba w miastach, doprowadziła do negatywnego wpływu na różnorodność biologiczną, ale także wiąże się z negatywnymi skutkami takimi jak korki, które poza psychologicznymi i społecznymi konsekwencjami, przynoszą też straty czasowe i ekonomiczne [3]. Szacuje się, że kierowcy poruszający się po siedmiu największych miastach w Polsce tracą aż 3,8 mld złotych rocznie z powodu korków [5].

Znaczącym impulsem na drodze do zrównoważonego planowania miast była niewątpliwie pandemia Covid-19. Restrykcje wymusiły na społeczeństwie dostosowanie się do nowych zasad, wdrożenie innowacyjnych rozwiązań, które pozwoliły, przy zachowaniu ostrożności i ochrony zdrowia, wykonywać codzienne czynności [2].  

Idea 15-minutowego miasta opiera się na założeniu, że jakość życia spada, wraz ze wzrostem czasu, jaki ludzie spędzają w transporcie. Do podstawowych funkcji, jakie spełniać ma miasto zaliczają się (a) mieszkanie, (b) praca, (c) handel, (d) opieka zdrowotna, (e) edukacja i (f) rozrywka i w tym modelu spełnianie tych funkcji powinno być przystępne mieszkańcom. By to zapewnić potrzebne jest zrestrukturyzowanie miejskiego krajobrazu, tak, aby miasta oferowały infrastrukturę zapewniającą wyższą jakość życia [2]. 

Wraz ze wzrostem popularności idei 15-minutowego miasta, coraz więcej architektów i interesariuszy zainteresowało się tematem. Jednym przykładem na wdrożenie idei jest Paryż i plan Anne Hidalgo, mer stolicy Francji, który zgodnie z założeniami ma zmienić Paryż w „15-minutowe miasto”. Projekt “Les Parisculteurs project” ma także zachęcić do uprawiania lokalnie żywności przez mieszkańców. Głównym założeniem działań jest jednak rozplanowanie infrastruktury tak, by mieszkańcy w łatwy sposób mogli dotrzeć do szkoły, pracy, sklepów czy ośrodków zdrowia [6]. Podobne założenia miało  również TDJ Estate projektując Pierwszą Dzielnicę w Katowicach.  Koncepcja projektu zakłada udostępnienie mieszkańcom osiedla przestrzeni, w których będą mogły pomieścić się sklepy i punkty usługowe. TDJ Estate zamiast niższej ceny, reklamuje swój projekt jako wielofunkcyjną przestrzeń z dostępnością punktów usługowych jeszcze bliżej mieszkańców [4].

Dobre rozplanowanie miast bezpośrednio wpływa na jakość życia mieszkańców, wpływając na ich samopoczucie, koszty życia, a także zdrowie. By zapewnić wysoką jakość życia potrzebne jest zapewnienie wygodnego i względnie szybkiego dostępu do miejsc codziennych obowiązków. Z czasem coraz więcej ludzi będzie mieszkać w miastach, dlatego zrównoważone i efektywne planowanie miast jest tak istotne, a idea “15-minutowego miasta” może być odpowiedzią na część problemów.

Bibliografia:

1. The Obel Award,15-MINUTE CITY AT A GLANCE,  https://obelaward.org/the-15-minute-city/
2. Moreno, C., Zaheer, A. Chabaud, D., Gall C., Pratlong F., Introducing the “15-Minute City”: Sustainability, Resilience and Place Identity in Future Post-Pandemic Cities
3. Gössling, S. Why cities need to take road space from cars—And how this could be done. J. Urban Des. 2020, 25, 443–448. [Google Scholar] [CrossRef]
4. 15-minutowe miasta zaczynają się także w Polsce, https://www.miasto2077.pl/15-minutowe-miasta-zaczynaja-sie-takze-w-polsce/
5. Ile kosztują nas korki? Ranking najbardziej zatłoczonych miast w Polsce, Forsal, https://forsal.pl/artykuly/925644,koszty-korkow-drogowych-w-polsce-najbardziej-zakorkowane-miasta.html
6. The “15-minute city”: how Paris is turning density and lack of space into a strength, Sustainable Urban Data 2022, https://sustainableurbandelta.com/15-minute-city-paris-urban-farms/

Joanna Rancew

Profil

Bio:

Member of Coopernicus Team and Computer Science and Engineering Master's Student at Politecnico di Milano. Graduate of the Warsaw University of Technology in Biomedical Engineering with a specialization in Biomedical Informatics. You are welcome to read more our articles in Coopernicus Knowledge or on Joanna's Medium: https://medium.com/@jrancew