Poznaj obecne trendy w edukacji wyższej w Raporcie Edukacyjnym Coopernicus!
Artykuł - zdjęcie główne
#ZdrowyDoktorat – Jak osiągnąć sukces bez wypalenia?

Kondycja zdrowia psychicznego doktorantów

Jeśli nie słyszeliście o pojęciu wypalenia zawodowego – należycie do małego grona szczęśliwców. Problem przeciążenia pracą dotyka ludzi pracujących w rozmaitych branżach, na każdym szczeblu kariery. Nie omija to także doktorantów: według raportu z badania zdrowia psychicznego doktorantek i doktorantów w Polsce [1] aż 88% badanych doktorantów potwierdziło wysoki lub umiarkowany poziom wyczerpania. W badaniu wzięło udział ponad 2 tysiące doktorantów. Przy intensywnej pracy, naglących terminach czy wysokich ambicjach, doktorantom towarzyszy też często wysoki poziom stresu i lęku:

Rysunek 1. Rozkład objawów stresu, źródło [1]
Rysunek 2. Rozkład nasilenia objawów lęku, źródło [1]

Same te liczby pokazują również skalę problemu, którym jako Coopernicus we współpracy z BITECH Think Tank postanowiliśmy się zająć. Istniejące problemy podkreślają także cytaty z badań jakościowych przeprowadzonych w ramach ScienceZen [2]

Ja chciałem mieć poczucie, że przychodzę do pracy, robię swoje i wychodzę z pracy. Dla większości osób to było jakąś taką ekstrawagancją, bo przecież tutaj nie jesteśmy dla pracy, dla pieniędzy, tylko żyjemy tym, co robimy, więc pod tym względem, też widziałem, że ta atmosfera, która mnie otacza, nie jest taką atmosferą, w której ja się dobrze czuję, że brakuje mi takiej higieny pracy tego, żeby powiedzieć stop, fajrant, idę, a nie angażuję się po godzinach, bo zawsze było się, w co angażować i wiele osób po prostu robiła mnóstwo innych rzeczy, których teoretycznie nie trzeba było robić, ale znów w zwyczaju było brać w nich udział. 

Respondent badania, rocznik 1990,  [2]

Czy jestem zadowolona? (…) Na pewno bardzo dużo się nauczyłam i dużo się rozwinęłam (…) przez to, że byłam trochę sama to też dużo się nauczyłam w tym drugim, więc jestem zadowolona z tego, że moje kompetencje są szerokie z tego powodu, w takiej puli naukowej (…) Na pewno pod tym względem jestem zadowolona. czy to musiało być takim kosztem? Chyba nie. I chyba nie musiałam też doświadczyć tych różnych nieprzyjemnych sytuacji naukowo laboratoryjnych, tych w tej pierwszej pracy, więc z tego powodu, gdybym stała jeszcze raz przed tym wyborem, nie zaangażowałabym się wtedy w te projekty naukowe.

Respondentka badania, rocznik 1989,  [2]

Ja nie mam nic przeciwko mężczyznom, ale jednak ten szklany sufit się pojawiał, zresztą już na poziomie studiów inżynieryjnych. Jak ja studiowałam na Politechnice, to jednak było wiele sytuacji, gdzie po prostu profesorowie, mężczyźni mówili nam, jako kobietom, że „czego my tu szukamy?”, tak? „Że pewnie szukamy męża”. Myślę, że w dzisiejszych realiach być może gdyby w ten sposób profesor się odezwał do studentki, to pewnie byłby wielki dym, mam nadzieję. Mam nadzieję, że takie rzeczy się dzieją w tej chwili. 

Respondentka badania, rocznik 1985,  [2]

Podsumowanie inicjatywy

W ramach akcji #ZdrowyDoktorat aktualni doktoranci oraz osoby po doktoracie dzieliły się swoimi radami, doświadczeniami i przemyśleniami w mediach społecznościowych. Podkreślali często, jak bardzo rozwijające i ciekawe jest dla nich „robienie doktoratu”, czyli kontynuowanie nauki w ramach studiów doktoranckich, ale pojawiały się także przemyślenia na temat przeciążenia, stresu, trudności zachowania balansu między odpoczynkiem a pracą.

Ewelina Kamińska, doktorantka Uniwersytetu Ludwiga-Maximiliana w Monachium oraz autorka bloga motivelina.com, podzieliła się z nami swoimi zaleceniami:


“W myśl badań naukowych nad stresem i jego percepcją, warto zainwestować trochę czasu z naszych napiętych grafików na intensywną aktywność fizyczną, która adaptuje nasze ciało do radzenia sobie ze stresorami”

– Ewelina Kamińska, całość Q&A dostępna w zapisanej relacji na Instagramie coopernicus.pl

Dyskusja z doktorantami i władzami uczelni
9 maja zorganizowaliśmy także dyskusję, w której uczestniczyli:

– dr Ania Kalinowska-Balcerzak, współzałożycielka fundacji BITECH oraz współautorka raportu ScienceZen na temat kondycji psychicznej doktorantów

prof. dr hab. inż. Paweł Pyrzanowski, dyrektor Szkoły Doktorskiej Politechniki Warszawskiej, członek Komitetu Mechaniki PAN. Wypromował do tej pory już 8 doktorów.

Patrycja Uram –  absolwentka psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Master of Business Administration Uniwersytetu SWPS, IPI PAN i Utah University. Doktorantka instytutu psychologii PAN i pomysłodawca akcji PhD Mental Health

Paweł Słup – doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, absolwent UW, Harvard Law School i Szkoły Głównej Handlowej, kierownik i wykonawca projektów naukowych, m.in. Narodowego Centrum Nauki

W trakcie rozmowy zapytaliśmy naszych gości o bieżące problemy, stosowane praktyki i działania, które warto wprowadzić w życie “od zaraz”. Nagranie ze spotkania  dostępne jest na Youtube Coopernicus oraz Facebooku. Na podstawie spotkania, przytoczonych badań oraz rozmów z doktorantami, zebraliśmy poniższe rekomendacje.

Rekomendacje

  1. Warto poszukać wsparcia i pomocy na uczelni – wśród członków Rady Doktorantów lub Samorządu Doktoranckiego, następnie w organizacjach prostudenckich, pozarządowych, związanych z edukacją i nauką. Przede wszystkim warto jednak zapytać innych doktorantów o ich doświadczenia;
  2. Należy przygotować się na zmiany – “robienie doktoratu” to kilkuletni proces, podczas którego może nastąpić modyfikacja zakładanego przez nas tematu, stan dostępnej wiedzy, nasze zainteresowania badawcze, czy… życie prywatne.
  3. Praca badawczo-naukowa to pełnowartościowa praca, z której doktorant powinien być dumny, nie zaś deprecjonować swój wkład oraz znaczenie tego, co robi – czy traktować jako hobby, a nie jako faktyczny zawód. Także w komunikacji z innymi profesjami warto podkreślać wartość wykonywanej pracy.
  4. Doktoranci muszą być traktowani przez struktury akademickie poważnie! Formalnie nie są już studentami ani pracownikami (a de facto pracują na rzecz uczelni), bardzo często nie posiadają miejsca do wykonywania swojej pracy, dlatego regulacje infrastrukturalne i formalne powinny stać się priorytetem działalności szkół doktorskich.
  5. Kondycja psychiczna doktorantów, obciążenie stresem i poczuciem niepewności ma realny wpływ na jakość i potencjał ich pracy, a co za tym idzie, generowanych efektów naukowych, dlatego godne i sprzyjające warunki pracy badawczo-naukowej powinny być priorytetem w społecznym postrzeganiu roli młodych naukowców. 

Zachęcamy do zapoznania się z całością treści poniższych raportów oraz aktywnego działania w drodze po #ZdrowyDoktorat.

Bibliografia:

  1. Beck J., Koc P., Uram P., Urbańska B., Wstępny raport z badania zdrowia psychicznego doktorantek i doktorantów w ramach projektu Phd Mental Health realizowanego przez Krajową Reprezentację Doktorantów, 2021
  2. Kalinowska-Balcerzak A., Balcerzak B., Wałęsa A.: Kuźnicka B., Krasucki J. , RAPORT SCIENCE ZEN: DIAGNOZA SPOŁECZNA DOBROSTANU I KONDYCJI PSYCHICZNEJ MŁODYCH NAUKOWCÓW W POLSCE, 2021-2022

Joanna Rancew
Bio:
Member of Coopernicus Team and Computer Science and Engineering Master's Student at Politecnico di Milano. Graduate of the Warsaw University of Technology in Biomedical Engineering with a specialization in Biomedical Informatics. You are welcome to read more our articles in Coopernicus Knowledge or on Joanna's Medium: https://medium.com/@jrancew
Anna Kalinowska-Balcerzak
Napisany przez:

Joanna Rancew, Anna Kalinowska-Balcerzak

Dodaj komentarz