Hasło na dzisiaj, na jutro i na zawsze to: zostaw serca na Ziemi. Bez tego żaden pacjent nie będzie uratowany.

prof. Zbigniew Gaciong

W sierpniu 2022 roku, specjaliści z UCK WUM przeprowadzili dwie udane transplantacje serca, obie u pacjentów pediatrycznych. Był to kamień milowy dla medycyny transplantacyjnej przeprowadzonej przez ośrodki WUM, początek zaplanowanego programu przeszczepiania narządów w UCK WUM oraz okazja do ponownego zaapelowania o ‘pozostawienie serc na ziemi’ czyli promowania organodawstwa. 

3 Grudnia 1967 roku w Kapsztadzie profesor Christian Barnard przeprowadził jako pierwszy na całym świecie udaną operację przeszczepienia serca choremu cierpiącemu na schyłkową postać przewlekłej niewydolności tego narządu [1]. Niestety ze względu na burzliwą historię zdrowotną biorcy, 54-letni mężczyzny chorującego na cukrzycę, po 3 przebytych zawałach i ze skrajną niewydolnością serca, po zabiegu przeżył on jedynie 18 dni. Rok później, Bernard ponownie spróbował swoich sił przeprowadzając drugą transplantację serca w swojej karierze. Tym razem, pacjent przeżył
z nowym sercem ponad 19 miesięcy [1]! Te pierwsze operacje zyskały światową sławę i dały początek istotnej erze w świecie chirurgii – erze transplantacji serca. 

W 2021 roku, według danych Poltransplantu w Polsce odbyło się 200 przeszczepów serca – jest to rekordowa jak dotychczas liczba [2]. Bez wątpienia, transplantologia w Polsce dobrze się rozwija i tyczy się to również transplantologii dziecięcej. 

Kamień milowy

Jednostki kliniczne Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego od dawna noszą miano najlepszych ośrodków transplantacyjnych w kraju. Obecnie, szpitale te przeprowadzają zabiegi przeszczepiania wątroby, nerek, trzustki, szpiku, rogówki, płuca, serca oraz transplantacje wielonarządowe [3].
W sierpniu 2022 miał miejsce kolejny kamień milowy dla medycyny transplantacyjnej prowadzonej przez ośrodki WUM. To właśnie wtedy, specjaliści z Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego (UCK) WUM wykonali pierwsze transplantacje serca – obie u pacjentów pediatrycznych – 16-latków! 

Pierwszy pacjent trafił do szpitala 29 lipca z ciężką niewydolnością serca – kardiomiopatią rozstrzępioną. Choroba, na którą cierpiał chłopiec, rozwijała się niezauważalnie przez kilka lat, w wyniku czego diagnoza zarówno dla niego, jak i jego rodziny, była sporym zaskoczeniem [4]. Cały proces kwalifikacji do przeszczepienia oraz zgłoszenia dawcy narządu był natychmiastowy. Serce przetransportowano policyjnym helikopterem, dzięki czemu trafiło do specjalistów z UCK WUM w niespełna 1,5 godziny [4]. Jest to niezwykle istotne, gdyż maksymalny czas ‘zimnego niedokrwienia’ serca wynosi 4 godziny. Po tym czasie ryzyko, że zabieg się nie uda znacząco rośnie [4]. 

Kilka dni później, bo 19 sierpnia, specjalistom z UKC WUM udało się ponownie przeszczepić serce, a biorcą był kolejny 16-letni pacjent [4]. W tym przypadku, chłopiec czekał na transplantację serca w zasadzie od urodzenia, ponieważ  cierpiał na wrodzoną wadę serca – atrezję zastawki trójdzielnej, czyli niedorozwój prawej komory serca [4]. To przeszczepienie było znacznie bardziej skomplikowane niż poprzednie, gdyż transplantacji przeprowadzanych u pacjentów z sercem jednokomorowym wykonuje się zarówno w Polsce jak i na świecie bardzo mało. Na całe szczęście, zabieg przebiegł pomyślnie i rokowania w przypadku obu pacjentów są dobre [4]. 

Pod koniec 2022 roku, lekarze z UKC WUM przeprowadzili kolejną transplantację serca tym samym przywracając normalne życie swojej 9-letniej pacjentce – Lence [5]. Dziewczynka cierpiała na kardiomiopatię restrykcyjną, czyli chorobę w której serce pompuje krew w niewłaściwy sposób.
Po udanej transplantacji, pacjentka od razu czuła się znacznie lepiej jednak pozostała pod czujnym okiem specjalistów przez cały okres rekonwalescencji.

Program przeszczepiania narządów w UCK WUM

Dwie wspomniane wcześniej transplantacje są początkiem zaplanowanego programu przeszczepiania narządów w UCK WUM [3]. Warto wspomnieć, że UCK WUM jest drugim ośrodkiem w Polsce, w którym można przeprowadzać transplantację serca u dzieci [4]. 

Program transplantacji w UCK WUM zamierza dostarczyć nowych możliwości dla wielu grup chorych. Warto wspomnieć, że specjaliści dążą 
do tego, aby narządy od jednego dawcy mogły być przeszczepiane w jednym miejscu (bez konieczności transportu) [3]. 

Na podstawie statystyk, od stycznia do sierpnia 2022 w UCK WUM przeprowadzono łącznie 320 transplantacje [4]! Pod tym numerem kryje się 103 przeszczepień nerki od zmarłych dawców i 29 przeszczepień od żywych dawców, 141 przeszczepień wątroby, 6 przeszczepienia trzustki, 36 przeszczepienia szpiku i 5 przeszczepienia serca [4]. Warto wspomnieć, że spośród 111 przeszczepionych serc w całym kraju, 10 dotyczyło pacjentów pediatrycznych z czego 2 odbyły się w UCK WUM [4]. Na przykładzie 9-letniej Lenki widzimy, że WUMowscy transplantolodzy nie spoczywają na laurach. Wręcz przeciwnie – dzielnie walczą o lepsze jutro. 

Zostaw serca na Ziemi

W związku z pandemią COVID-19 w Polsce zauważono znaczny spadek liczby zarejestrowanych dawców.W tym samym czasie około 20-30% chorych zakwalifikowanych do przeszczepu serca umiera z powodu niewystarczającej liczby dostępnych narządów [2]. Na konferencji prasowej zorganizowanej w Szpitalu Dziecięcym WUM w sierpniu 2022 roku, prof. Zbigniew Gaciong – Rektor WUM – zwrócił się z prośbą do społeczeństwa i środowiska medycznego o promowanie idei oddawania narządów: Hasło na dzisiaj, na jutro i na zawsze to: zostaw serca na ziemi. Bez tego żaden pacjent nie będzie uratowany.

Bibliografia:

1.     Kobus G, Malyszko JS. Historia transplantologii na świecie i w Polsce. 2015 Czerwiec 1;5(1):258. Dostęp: https://search.proquest.com/docview/1693681941

2.     News E. Rekordowa liczba przeszczepów serc w 2021 roku w Polsce [Internet]. 2022. (www.everethnews.pl). Dostęp: https://everethnews.pl/rekordowa-liczba-przeszczepow-serc-w-2021-roku-w-polsce/

3.     WUM. Transplantologia na WUM [Internet]. (www.wum.edu.pl). Dostęp: https://www.wum.edu.pl/node/17362

4.     WUM. Pierwsze transplantacje serca w UCK WUM [Internet]. 2022. (www.wum.edu.pl). Dostęp: https://www.wum.edu.pl/node/17293?fbclid=IwAR0agWPkuYmkpaAS5JG5QFCkrZDu6NRdXFnHjs2w-4wLa0Gxr7yt_sIQ-xI

5. Jakub Kapiszewski. 9-letnia Lenka dostała nowe serce. ‘Będę mogła być normalnym dzieckiem [Internet]. 24 Stycznia 2023. (www.onet.pl) Dostęp: https://wiadomosci.onet.pl/nauka/9-letnia-lenka-dostala-nowe-serce-bede-mogla-byc-normalnym-dzieckiem/m3fwwgb