Podejmowanie ryzyka stanowi element zarówno życia społecznego, jak i życia przedsiębiorstw. Aby zrozumieć, czym jest to zjawisko, warto wyobrazić sobie cel, do którego dążymy i sytuację, która może, co bardzo prawdopodobne, negatywnie wpłynąć na realizację tego celu. Prawdopodobieństwo połączone z wpływem wystąpienia takiej sytuacji to właśnie ryzyko. Natomiast zarządzanie ryzykiem jest skomplikowanym procesem, który opiera się na podejmowaniu decyzji i realizowaniu konkretnych działań. Mają one ostatecznie prowadzić do osiągnięcia możliwego do zaakceptowania poziomu ryzyka, a co za tym idzie stabilizacji wyników finansowych oraz ich dalszej poprawy. Mamy wiele dróg, którymi możemy pójść przy zarządzaniu ryzykiem. Najważniejsze jednak będzie zrozumienie, jak poszczególne sektory wpływają na siebie nawzajem – tak jak chociażby sektor produkcji z sektorem usług finansowych.
Istota łańcuchów dostaw.
W ostatnich latach miało miejsce wiele wydarzeń, które dowiodły, jak ważne jest utrzymanie zależności między poszczególnymi sektorami rynku. Zamknięcie terminalu w jednym z największych portów w Chinach, upadek Greensill, a nawet niedobory podstawowych materiałów codziennego użytku w obliczu pandemii COVID-19 – wszystkie te sytuacje oscylują wokół problematyki właściwego zarządzania ryzykiem związanym z właściwym gospodarowaniem kapitałem. Możemy zauważyć, iż w wyżej wymienionych sytuacjach, gdy nastąpiło nagłe załamanie w jednym sektorze, pozostałe były “ciągnięte w dół”. Powód, dla którego duże przedsięwzięcia w obliczu kryzysu sypały się niczym domek z kart jest prosty – niewłaściwe zarządzanie ryzykiem, i tym samym błędne rozłożenie sił, doprowadziło do sytuacji krytycznych. Tym samym, by nie powielać złych wzorców, należy mieć na uwadze czynniki, które pomagają stabilizować ryzyko i zarządzać nim efektywnie.
Kapitał ryzyka ekonomicznego – złożoność współczesnych łańcuchów dostaw
Jest to kapitał, który może być rozumiany jako swoiste zabezpieczenie, które ma pokryć podjęte już ryzyko (wtedy mowa o kapitale zaabsorbowanym) lub ryzyko, które dopiero zostanie podjęte (tzw. kapitał alokowany)[1]. Kapitał, który dotyczy omawianego problemu, to kapitał ekonomicznego ryzyka w łańcuchach dostaw (ang. ESCRC). Żeby przybliżyć to zagadnienie, pozwolę sobie przywołać definicję przedstawioną przez dr Kamil J. Mizgiera, który przedstawia ESCRC jako “kwotę kapitału, którą firma potrzebuje do pokrycia strat związanych z ryzykiem łańcucha dostaw materializujących się w jakimś przyszłym terminie z określonym prawdopodobieństwem. Innymi słowy, ESCRC przekształca ryzyko łańcucha dostaw na kwotę kapitału, która jest potrzebny do jego pokrycia.”. [5]
Należy mieć na uwadze, iż każde przedsiębiorstwo jest w jakimś stopniu narażone na straty, jednak na przestrzeni lat rozwinęły się nowoczesne metody zarządzania kapitałem ryzyka. Pozwalają one na dokładniejsze oszacowanie strat oraz tego, jaki kapitał będzie potrzebny do ich pokrycia. Kwota wystarczająca do pokrycia podjętego już ryzyka ekonomicznego to tzw. kapitał zaabsorbowany. Kwota, która ma stanowić zabezpieczenie na sytuację, w której ryzyko dopiero zostanie podjęte, to z kolei kapitał alokowany.
Rewolucja cyfrowa oraz wzrost dostępności danych również przyczyniły się do rozwoju i ulepszania metod zarządzania ryzykiem, pomagając go udoskonalić. Dzięki temu przedsiębiorstwa mają więcej możliwości oraz lepszy pogląd zarówno na to, jakich strat mogą się spodziewać i tego, jak nimi zarządzać – poprzez właśnie, między innymi, przygotowanie się na przeznaczenie odpowiednich kwot na kapitał zaabsorbowany i alokowany.
Czynniki sprzyjające rozwojowi metod zarządzania ryzykiem
Istnieją elementy, które w znacznym stopniu odpowiadają za rozwój technik zarządzania ryzykiem. Jak wskazuje Kamil J. Mizgier w artykule „Risk management in financial services and manufacturing industries–the path forward to a unified framework”[2], należy wyszczególnić następujące czynniki:
- Wzrost dostępności danych
Rozwój w zakresie dostępności i analizy pozwala na skuteczniejsze zarządzanie danymi dotyczącymi potencjalnych strat przedsiębiorstwa. Dzięki temu możliwe jest opracowywanie lepszych modeli zarządzania ryzykiem w czasie rzeczywistym. - Inwestowanie w technologię
Wykorzystanie zewnętrznych dostawców, posiadających najnowsze technologie, pozwala na lepsze wykorzystanie potencjału, jaki oferuje współcześnie cyfryzacja firm. Wiąże się to z punktem pierwszym – ponieważ większa cyfryzacja to większa dokładność w przewidywaniu potencjalnych strat i tym samym, lepsze zapobieganie ich powstawaniu. - Zarządzanie oparte na technologii
Poprzez rozwój najnowszych technologii zmieniła się forma relacji z klientami i dostawcami, przenosząc się głównie na stopę wirtualną. Ma to swoje zalety, ponieważ cyfryzacja kontaktu pozwala na łatwiejsze pozyskiwanie i porównywanie danych z różnych źródeł. Modele relacji tym samym powstają w oparciu o dane, które umożliwiają analizę w różnych kategoriach, dotyczących chociażby transportu, cen, czasu danej usługi. - Zwiększenie przejrzystości w łańcuchu dostaw – ESG
Strategia ESG (środowisko naturalne – społeczeństwo – ład korporacyjny) opiera się na aspektach, które odgrywają w ostatnich latach coraz większą rolę w ocenie przedsiębiorstw na rynku. Czynniki składające się na ESG stają się coraz ważniejsze, a tym samym należy brać je pod uwagę podczas zarządzania przedsiębiorstwem ogółem oraz zarządzając ryzykiem – firmy działające w tym nurcie w ostatnich latach cieszą się bowiem lepszymi wynikami. - Modelowanie ryzyka – styk danych i analizy ryzyka przedsiębiorstwa
W tej dziedzinie następuje ciągły przepływ nowych informacji. Wartość zagrożona, do tej pory niezbadana w szerszym zakresie, powoli zyskuje coraz większe zainteresowanie w związku z korporacyjnymi programami ryzyka. Warto zwrócić również uwagę na wspomniany wcześniej kapitał ekonomiczny, mogący pomóc w ocenie zwrotu z inwestycji i dalszych decyzji biznesowych.
Kolejne kroki
Analizując metody zarządzania ryzykiem i drogę do ich ujednolicania, nietrudno zauważyć, że temat ten jest niezwykle szeroki. Wraz z rozwojem technologii i cyfryzacji pojawiają się nowe metody i coraz skuteczniejsze narzędzia pozwalające na coraz skuteczniejsze radzenie sobie z ryzykiem. Skupienie się na analizie strategii zarządzania poprzez obserwację sytuacji globalnej i reagowaniu na pojawiające się zmiany wpływa pozytywnie na efekty. Jak zauważa dr Mizgier, istota współpracy pomiędzy sektorami – związana z udostępnianiem, przepływem i zarządzaniem danymi może pozwolić na lepsze zrozumienie narzędzi zarządzania ryzykiem i pełniejsze wykorzystanie ich potencjału.
Bibliografia:
- Pawłowicz, L. – Optymalizacja alokacji kapitału w budowaniu wartości banku dla akcjonariuszy. Kwartalnik Nauk O Przedsiębiorstwie 18(1), 17-26.
- Mizgier, Kamil J. – Risk management in financial services and manufacturing industries–the path forward to a unified framework, The European Business Review, https://www.europeanbusinessreview.com/risk-management-in-financial-services-and-manufacturing-industries-the-path-forward-to-a-unified-framework/ (dostęp: 22.11.2022)
- Guziejewska B. – Decentralizacja fiskalna jako ograniczenie zjawiska Lewiatana, WUŁ, Łódź 2022
- Mizgier, Kamil J./Jüttner, Matthias/Wagner, Stephan M. (2013) – Bottleneck Identification in Supply Chain Networks, International Journal of Production Research, Vol. 51, No. 5, March, pp. 1477-1490, doi: 1080/00207543.2012.695878
- Mizgier, Kamil J. – On Economic Supply Chain Risk Capital, The European Financial Review, August/September 2018.
Pasjonuje się badaniami w dziedzinie zarządzania ryzykiem w sektorach produkcyjnych i usług finansowych. Aktualnie pracuje jako Global Supplier Relationship and Risk Management Leader w Dow Chemical Company w Szwajcarii. Doświadczenie praktyczne zdobywał w UBS i Credit Suisse, jak również zarządzał działem modelowania ryzyka w banku BNY Mellon. Tytuł magistra fizyki otrzymał na Politechnice Warszawskiej, a doktorat w dziedzinie zarządzania na Politechnice Federalnej w Zurychu.
Studentka IV roku prawa na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz II roku finansów i rachunkowości na Wyższej Szkole Bankowej w Warszawie – w ten sposób kształci się w dwóch interesujących ją dziedzinach. Zainteresowaniem obdarza tematy z zakresu nauk prawniczych, przede wszystkim szeroko rozumianego prawa finansowego i medycznego, jednak otwarta jest również na poznawanie innych dziedzin. Realizuje się poprzez udział w wielu konferencjach naukowych – zarówno jako słuchacz, jak i prelegent – oraz poprzez członkostwo w Kole Naukowym Prawa Medycznego i Farmaceutycznego.
dr Kamil Mizgier, Kinga Zarzecka
